Zmiana mleka modyfikowanego w diecie niemowląt – co warto wiedzieć?

Spis treści:

1. Rekomendacje dotyczące karmienia piersią a stosowanie preparatów do żywienia niemowląt
   1. Karmienie piersią – najlepszy sposób żywienia niemowląt
   2. Preparaty do żywienia niemowląt – mleko początkowe a następne
2. Jak zmiana mleka modyfikowanego może wpłynąć na niemowlę?
   1. Karmienie mlekiem modyfikowanym a wypróżnianie
3. Skale do oceny stolca u dziecka: monitorowanie zmian po wprowadzeniu nowego mleka modyfikowanego
   1. Zmodyfikowana Bristolska Skala Uformowania Stolca u dzieci
   2. Amsterdamska skala uformowania stolca
4. Bezpieczeństwo i przygotowywanie mleka modyfikowanego zgodnie z zaleceniami
5. Po czym poznać, że dziecko nie toleruje wybranego mleka modyfikowanego?
6. Wsparcie w zmianie mleka modyfikowanego – broszura do pobrania
7. Zmiana preparatu do żywienia niemowląt – podsumowanie

Rekomendacje dotyczące karmienia piersią a stosowanie preparatów do żywienia niemowląt

Towarzystwa naukowe, jak i międzynarodowe grupy ekspertów, w tym Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) czy Polskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (PTGHiŻD) są zgodne – karmienie piersią stanowi najlepszy sposób żywienia niemowląt, a celem jest dążenie do wyłącznego karmienia mlekiem kobiecym przez pierwszych 6 miesięcy życia dziecka. Niestety, w rzeczywistości nie zawsze jest to możliwe i wówczas konieczne może okazać się karmienie niemowląt mlekiem modyfikowanym.

Karmienie piersią – najlepszy sposób żywienia niemowląt

Mleko matki, produkowane w odpowiedniej ilości, w pełni pokrywa zapotrzebowanie niemowlęcia na wszystkie składniki odżywcze niezbędne do prawidłowego rozwoju w pierwszym półroczu życia. Badania potwierdzają, że karmienie piersią przynosi dziecku liczne korzyści. Najlepiej udokumentowane z nich to m.in. zmniejszone ryzyko rozwoju infekcji układu oddechowego, przewodu pokarmowego i zapalenia ucha środkowego do 2. roku życia, a także mniejsze prawdopodobieństwo wad zgryzu, cukrzycy typu 2 czy otyłości.

Zaleca się kontynuowanie karmienia piersią tak długo, jak będzie to pożądane przez dziecko i matkę. Warto również pamiętać, że częściowe lub krótsze karmienie mlekiem mamy także przynosi korzyści. Zgodnie z zaleceniami ekspertów, po ukończeniu 12. miesiąca życia, karmienie piersią powinno być kontynuowane zgodnie z potrzebami matki i dziecka. W tym czasie zaleca się również podawanie pokarmów uzupełniających.

Preparaty do żywienia niemowląt – mleko początkowe a następne

Niestety, w praktyce karmienie piersią nie zawsze może być realizowane, co może wynikać z występowania różnych przyczyn. W sytuacji, kiedy mamy do czynienia z bezwzględnymi przeciwwskazaniami, konieczne może okazać się wdrożenie produktów zastępujących mleko kobiece. Warto jednak pamiętać, że wprowadzenie preparatu do żywienia niemowląt powinno być poprzedzone szczegółową analizą stanu zdrowia pacjenta.

Wśród preparatów do żywienia niemowląt możemy wyróżnić mleko początkowe, które jest podawane dziecku od urodzenia do 6. miesiąca życia, a także mleko następne, które stosowane jest od 7. miesiąca życia. Preparaty do początkowego żywienia niemowląt zapewniają w pełni pokrycie zapotrzebowania na składniki odżywcze w tym czasie. Z kolei preparaty do dalszego żywienia niemowląt zostały stworzone z myślą o zaspokojeniu potrzeb żywieniowych maluszków w okresie wprowadzania pokarmów uzupełniających. W niektórych przypadkach, podczas stosowania produktu na bazie mleka, może zaistnieć potrzeba zmiany formuły i wprowadzenia nowej mieszanki mlecznej, co może nieść ze sobą ryzyko wystąpienia przejściowych dolegliwości u dziecka.

Jak zmiana mleka modyfikowanego może wpłynąć na niemowlę?

Proces zmiany preparatu do żywienia niemowląt, choć jest bezpieczny, może wiązać się z występowaniem różnych dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego dziecka. Łagodne objawy są najczęściej normalnym i przejściowym etapem związanym ze zmianą dotychczasowego mleka modyfikowanego na inne. U noworodka mogą pojawić się dolegliwości takie jak:

• zmiany w rytmie wypróżnień, np. zmiana koloru lub konsystencji stolca (np. twardszy czy luźniejszy),
• zwiększone odbijanie, ulewanie lub gazy,
• reakcja na nowy smak.

Wprowadzenie nowego preparatu do żywienia niemowląt zazwyczaj przebiega bezproblemowo i nie powoduje żadnych trudności. Nieznaczne zmiany w wyglądzie, kolorze czy zapachu stolca są normalne i mogą występować również podczas rozszerzania diety o pokarmy stałe. Objawy takie jak wzdęcia i odbijanie zwykle ustępują w ciągu kilku dni. Warto również dodać, że większość niemowląt szybko i łatwo przyzwyczaja się do nowego smaku.

Karmienie mlekiem modyfikowanym a wypróżnianie

Zmiana mleka modyfikowanego u niemowlaka może wpływać na zabarwienie stolca. Warto więc zadbać o odpowiednią edukację i uświadomić rodziców, jakie zmiany mieszczą się w zakresie normy, a jakie powinny wzbudzać niepokój. Należy również podkreślić, że nie ma jednej „prawidłowej” liczby wypróżnień ani stałego, idealnego harmonogramu. Częstotliwość, kolor czy konsystencja mogą się znacznie różnić i jest to kwestia indywidualna. Na co jednak warto zwrócić uwagę?

• noworodki karmione preparatami do żywienia niemowląt najczęściej oddają żółtawe lub brązowe stolce o konsystencji masła orzechowego,
• noworodki do 1. miesiąca życia mogą oddawać nawet 8-10 stolców na dobę,
• liczba wypróżnień może zmniejszać się wraz z wiekiem,
• alarmujące kolory stolca, które każdy rodzic powinien skonsultować z pediatrą to: czarny, czerwony lub biały (odbarwiony stolec),
• suplementy bogate w żelazo mogą mieć wpływ na czarne lub ciemnozielone zabarwienie stolca,
• po wprowadzeniu pokarmów uzupełniających, barwa stolca może dodatkowo ulec zmianie, w zależności od spożytego pokarmu, np. obecność buraków w diecie – czerwone zabarwienie; groszek, fasolka szparagowa, szpinak – zielone; marchew, słodkie ziemniaki – pomarańczowe.

Skale do oceny stolca u dziecka: monitorowanie zmian po wprowadzeniu nowego mleka modyfikowanego

Niestety, nie ma żadnej oficjalnie zatwierdzonej skali służącej do oceny stolca u dzieci, która mogłaby ułatwić zarówno lekarzom, jak i rodzicom, ocenę oraz rozróżnienie fizjologicznego i patologicznego wyglądu stolca. Często wykorzystywaną metodą oceny konsystencji stolca jest Bristolska Skala Uformowania Stolca (Bristol Stool Form Scale, BSFS). Skala ta pozwala klasyfikować stolec na 7 typów, przy czym typ 1 oznacza „twarde, oddzielne grudki przypominające orzechy”, natomiast typ 7 to stolec „wodnisty, bez stałych kawałków, całkowicie płynny”.

Warto jednak podkreślić, że BSFS została stworzona głównie do oceny czasu pasażu jelitowego u dorosłych, a nie do samej klasyfikacji stolca. Pomocnym narzędziem w różnicowaniu poprawnego i nieprawidłowego wzorca defekacji u dzieci może okazać się zmodyfikowana Bristolska Skala Uformowania Stolca u dzieci (modified Bristol Stool Form Scale ‒ Children, mBSFS-C) bądź Amsterdamska skala uformowania stolca (Niemowlęca skala uformowania stolca).

Zmodyfikowana Bristolska Skala Uformowania Stolca u dzieci

Skala ta stanowi modyfikację oryginalnej skali BSF, w której zmniejszono liczbę typów z 7 do 5, upraszczając ocenę stolca. Wyróżniamy w niej następujące typy:

• typ 1: oddzielne, zbite grudki, podobne do orzechów, trudne do wydalenia,
• typ 2: stolec grudkowaty o kiełbaskowatym kształcie,
• typ 3: wężowate/kiełbaskowate kawałki stolca, gładkie i miękkie,
• typ 4: stolec papkowaty, kłaczaste kawałki z postrzępionymi krawędziami,
• typ 5: wodnisty, bez stałych kawałków.

Amsterdamska skala uformowania stolca

Niemowlęca skala uformowania stolca, nazywana przez autorów również Amsterdamską skalą uformowania stolca, pozwala na ocenę konsystencji, ilości, jak i koloru stolca u niemowląt. Przeprowadzone badanie przez Bekkali et al., mające na celu stworzenie wspomnianej skali potwierdziło, że niemowlęta karmione naturalnie oddawały mniej stolców niż te, którym podawano mleko modyfikowane. Dodatkowo zaobserwowano, że wraz z wiekiem stolec stawał się gęstszy, zwiększała się jego ilość, a kolor zmieniał się z ciemniejszego (np. brązowego, smółki) na jaśniejszy (żółty, brązowy).

Bezpieczeństwo i przygotowywanie mleka modyfikowanego zgodnie z zaleceniami

Wprowadzając nowy preparat do żywienia niemowląt, warto zwrócić uwagę na to, aby zmieniać mleko stopniowo i powoli, co pozwoli na zmniejszenie ryzyka wystąpienia potencjalnego dyskomfortu ze strony układu trawiennego dziecka. Zmiana mleka modyfikowanego z dnia na dzień może utrudniać prawidłowe przystosowanie się organizmu dziecka do nowego preparatu. Warto również upewnić się, że rodzic stosuje się do zaleceń podanych na opakowaniu preparatu, aby poprawnie przygotować mleko modyfikowane.

Warto zwrócić uwagę rodziców na kilka kwestii, a przede wszystkim:

• dokładne przeczytanie i postępowanie zgodnie z instrukcją przygotowania nowej mieszanki podanej na opakowaniu preparatu,
• niesporządzanie własnej, domowej mieszanki dla niemowląt,
• używanie wody pochodzącej z bezpiecznego źródła do przygotowania preparatu,
• odmierzanie w pierwszej kolejności wody, a następnie dodawanie mieszanki za pomocą dołączonej miarki,
• nie rozcieńczanie formuły poprzez dodawanie większej ilości wody – może to negatywnie wpłynąć na zdrowie malucha,
• nie ma potrzeby podgrzewania preparatu przed karmieniem – jeżeli jednak rodzic zechce podgrzać mleko modyfikowane, należy w tym celu umieść butelkę pod bieżącą, ciepłą wodą lub w misce z ciepłą wodą na kilka minut (warto podkreślić, aby nie podgrzewać preparatu w kuchence mikrofalowej).

Po czym poznać, że dziecko nie toleruje wybranego mleka modyfikowanego?

W większości przypadków dzieci dobrze tolerują stopniowe przejście na inne mleko modyfikowane. Warto też podkreślić, że w sytuacji, kiedy maluszek odmawia przyjęcia pokarmu z nową formułą bądź odwraca głowę, może być to sygnał dla rodzica, że wciąż próbuje przyzwyczaić się do innego smaku mieszanki. Czasami jednak zdarza się, że dziecko nie toleruje nowego preparatu. Jakie objawy mogą świadczyć o tym, że dane mleko nie pasuje dziecku?

• biegunka,
• występowanie krwi lub śluzu w stolcu,
• wymioty,
• widoczne oznaki bólu, np. podkurczanie nóg w kierunku brzucha podczas płaczu,
• spowolniony przyrost masy ciała.

Warto zasygnalizować rodzicom, że występowanie wskazanych objawów powinno skłonić do konsultacji z pediatrą.

Wsparcie w zmianie mleka modyfikowanego – broszura do pobrania

Zmiana preparatu do żywienia niemowląt to proces, który często rodzi wiele pytań i wątpliwości. Rozumiemy, jak ważne jest kompleksowe wsparcie rodziców w tym czasie, dlatego przygotowaliśmy broszurę zawierającą praktyczne wskazówki dotyczące wprowadzania nowej formuły. Materiał ten można z powodzeniem wykorzystać podczas konsultacji lub udostępnić rodzicom, gdyby zaszła taka potrzeba. Zachęcamy do pobrania i skorzystania!

Zmiana preparatu do żywienia niemowląt – podsumowanie

Karmienie piersią to najlepszy sposób żywienia niemowląt, który gwarantuje optymalną zawartość substancji odżywczych niezbędnych do prawidłowego rozwoju dziecka. Niestety, w sytuacji, kiedy dziecko nie może być karmione naturalnie, konieczne może okazać się stosowanie preparatów do żywienia niemowląt. Warto uświadomić rodziców bądź opiekunów, że w przypadku podjęcia decyzji o zmianie mieszanki, nowe mleko modyfikowane w diecie malucha może mieć wpływ na występowanie normalnych, przejściowych dolegliwości. I choć zmiana mleka modyfikowanego u noworodka jest bezpieczna, może wiązać się ze zmianą w rytmie wypróżnień, zwiększonym odbijaniem czy reakcją na nowy smak.

Kluczową kwestią w procesie zmiany formuły jest stopniowe i powolne wprowadzanie nowej mieszanki, a także stosowanie się do instrukcji podanej na opakowaniu. Zmiana mleka modyfikowanego od razu utrudnia prawidłowe przejście przez ten proces, zwiększając ryzyko wystąpienia uciążliwych dolegliwości. Należy również zwrócić uwagę na sygnały, które mogą świadczyć o nietolerancji nowej formuły (np. biegunka, wymioty, krew w stolcu), a także niepokojące objawy, które powinny skłonić do kontaktu z lekarzem (np. czarne, czerwone lub białe zabarwienie stolca). Warto także zachęcić do konsultacji z pediatrą przed wprowadzeniem zmiany, aby mieć pewność, że decyzja jest właściwie dostosowana do indywidualnych potrzeb dziecka.