Mleko modyfikowane w żywieniu niemowląt

Spis treści:

1. Kiedy włączyć mleko modyfikowane do żywienia dziecka?
2. Mleko początkowe a mleko następne
   1. Mleko początkowe
   2. Mleko następne
3. Skład mleka modyfikowanego
   1. Tłuszcze w mleku modyfikowanym
4. Pro-, pre- i synbiotyki w mlekach modyfikowanych
5. Oligosacharydy w preparacie modyfikowanym
6. Czym jest karmienie mieszane?
7. Karmienie mieszane – jak nie przekarmić?
8. Karmienie mieszane i wybór właściwego mleka modyfikowanego

Kiedy włączyć mleko modyfikowane do żywienia dziecka?

W sytuacji, w której karmienie naturalne jest niemożliwe, zaleca się wprowadzenie do diety preparatu zastępującego mleko kobiece, czyli mleko modyfikowane lub mieszankę mleczną. Jest to środek spożywczy przeznaczenia żywieniowego wytwarzany najczęściej z mleka krowiego, którego skład został tak przystosowany, aby był jak najbardziej podobny do mleka kobiecego. 

Uzyskuje się go poprzez modyfikację ilości i składu białek, tłuszczów, zwiększenie zawartości żelaza, mikroelementów a także obniżenie stężenia potasu, sodu i chloru. 

Konieczność modyfikacji wynika z tego, że mleko krowie cechuje się zbyt wysoką zawartością białek i soli mineralnych, co prowadzi do przeciążenia nerek.

Mleko początkowe a mleko następne 

Preparaty mleka modyfikowanego można podzielić na: 

• mleko początkowe – dla dzieci od urodzenia do 6. m.ż (oznaczone cyfrą 1), 
• mleko następne – dla dzieci od 7. m.ż. (oznaczone cyfrą 2). 

Mleko początkowe

Mleko początkowe – pokrywa zapotrzebowanie na wszystkie składniki odżywcze w pierwszych 6 miesiącach życia. Można je jednak stosować przez cały pierwszy rok życia dziecka. 

Jego kaloryczność i osmolalność są zbliżone do pokarmu kobiecego. Różni się ono od niemodyfikowanego mleka krowiego m.in: 

• obniżoną całkowitą zawartością białka oraz innym proporcjami białek serwatkowych do kazeiny, 
• obniżoną zawartością sodu, 
• profilem tłuszczów, 
• składem i większą zawartością węglowodanów – ich jedynym źródłem powinna być laktoza, 
• wzbogaceniem w witaminy i minerały. 

Mleko następne

Mleko następne jest przeznaczone do żywienia dzieci w czasie wprowadzania pokarmów uzupełniających. Ze względu na większą dojrzałość przewodu pokarmowego oraz sprawniejszą czynność wydalniczą nerek dziecka, stopień modyfikacji jest w nim znacznie mniejszy niż w przypadku mieszanek początkowych. Mleko krowie różni się od mleka następnego głównie zawartością żelaza, białek, a w mniejszym stopniu tłuszczów, węglowodanów, witamin czy minerałów. 

Poszczególne mleka modyfikowane mogą być wzbogacane dodatkowo m.in. kwasami tłuszczowymi, pre-, pro- i synbiotykami czy oligosacharydami. 

Zobacz także:

 
Oligosacharydy w pokarmie kobiecym i mleku modyfikowanym
 

Skład mleka modyfikowanego 

Tłuszcze w mleku modyfikowanym

Kwasy tłuszczowe 

Rozporządzenie UE zobowiązuje producentów mleka modyfikowanego dla niemowląt do dodawania kwasu dokozaheksaenowego (DHA) w ilości 20-50 mg/100 kcal. Ponadto zaleca się, aby mleko modyfikowane zawierało dodatkowo kwas arachidonowy (ARA) w ilości nie mniejszej niż kwasy tłuszczowe DHA. 

Tłuszcze strukturalne 

Źródłem kwasu palmitynowego (obecnego naturalnie w pokarmie kobiecym) jest najczęściej olej palmowy. Potencjalne korzyści z dodatku kwasu palmitynowego to m.in lepsze wchłanianie wapnia i tłuszczów, wpływ na mineralizację kości czy prawidłową konsystencję stolca. 

Z drugiej strony to składnik budzący wiele kontrowersji m.in ze względów etycznych (zagrożenie lasów tropikalnych, a także z uwagi na kwestie zdrowotne). W chwili obecnej brak jednak danych uzasadniających jego eliminację jako źródła tłuszczów w diecie niemowląt. 

Pro-, pre- i synbiotyki w mlekach modyfikowanych

Brak jest jednoznacznych danych dotyczących korzyści z suplementacji pro-, pre-, synbiotykami, szczególnie w profilaktyce chorób alergicznych. Niektóre doniesienia wskazują jednak, że mogą one wywierać korzystny efekt immunomodulacyjny, uszczelniać barierę śluzówkową oraz wpływać na skład i aktywność funkcjonalną mikrobioty jelitowej niemowlęcia. 

Według polskich ekspertów, modyfikacje mikrobioty przewodu pokarmowego są obiecujące, jednak w chwili obecnej wielkość efektu klinicznego jest nadal dyskusyjna i wymaga potwierdzenia wynikami randomizowanych badań. Podkreślają oni także, że skuteczność tych preparatów wykazuje szczepozależność i powinny być stosowane tylko te o udowodnionym działaniu.

Oligosacharydy w mleku modyfikowanym

Są one naturalnym składnikiem mleka kobiecego i bardzo różnorodną frakcją. Wywierają korzystny wpływ na odporność poprzez wiązanie toksyn bakteryjnych oraz zapobieganie wiązaniu się drobnoustrojów do receptorów komórek. Jako pierwsze stosowano galaktooligosacharydy i fruktooligosacharydy. Od 2016 roku mleka modyfikowane wzbogaca się 2’fukozylolaktozą (2’-FL) i lakto-N-neotetraozą (LNnT). Ich struktura jest identyczna z oligosacharydem pokarmu kobiecego, a badania potwierdziły ich bezpieczeństwo. 

Czym jest karmienie mieszane?

Karmienie mieszane definiuje się jako karmienie mlekiem matki i mlekiem modyfikowanym jednocześnie, niezależnie od proporcji pokarmu naturalnego do sztucznego. Jego głównym celem jest wsparcie laktacji i odpowiedniego żywienia dziecka. Jest także lepszym wyborem niż całkowita rezygnacja z karmienia piersią. Ta forma karmienia niemowląt jest powszechnie praktykowana na świecie.

Karmienie mieszane – jak nie przekarmić?

Do chwili obecnej nie opracowano wytycznych co do stosowania tej metody żywienia. Uznaje się, że schemat karmienia mieszanego powinien być ustalany indywidualnie, we współpracy z lekarzem i/lub położną, a także powinien uwzględniać aktualne potrzeby żywieniowe dziecka. Jeśli tylko sytuacja na to pozwala, należy dążyć do tego, by większą część pokarmu stanowiło mleko matki, a mniejszą mleko modyfikowane. 

Karmienie mieszane i wybór właściwego mleka modyfikowanego

Wielu rodziców ma problem z wybraniem odpowiedniej mieszanki, ponieważ nie istnieje jedno najlepsze mleko modyfikowane. Na wybór odpowiedniego preparatu wpływ ma wiele czynników, m.in. wiek dziecka, choroby współistniejące czy wywiad okołoporodowy. Mleko modyfikowane dla niemowląt powinno być dobrane indywidualnie. Podejmując decyzję, warto zapoznać się ze składem poszczególnych mieszanek, zwracając szczególną uwagę na substancje je wzbogacające. Natomiast w przypadku specjalnych potrzeb żywieniowych dziecka, ostateczna decyzja powinna być podjęta po konsultacji ze specjalistą. 

Redakcja Nestlé Baby&Me Medical